Tuần rồi, tôi vừa tháo niềng cho một bạn sinh viên năm cuối. Trong lúc đang đánh bóng lại bề mặt răng, bạn ấy nhìn tôi mà thở dài: “Bác sĩ ơi, giờ em tháo rồi, răng đẹp quá nhưng em không biết phải chăm sao cho đừng bị xê dịch nữa. Em sợ công sức mấy năm trôi sông hết…”
Nghe vậy tôi cũng bật cười. Vì không ít bạn đến Nha Khoa MIC Dương Đình Hội tháo niềng trong niềm hân hoan, nhưng sau đó lại lo lắng vì không biết cách chăm sóc đúng. Sự thật là: tháo niềng chưa phải là hồi kết – mà chỉ là điểm khởi đầu mới. Răng đẹp rồi, nhưng giữ được lâu không thì còn phụ thuộc rất nhiều vào cách chúng ta chăm sóc sau đó.
Vậy, chăm sóc sau khi niềng răng cụ thể cần làm gì? Tôi sẽ chia sẻ lại từ kinh nghiệm thực tế của mình tại phòng khám – những việc đơn giản nhưng cực kỳ quan trọng để các bạn giữ được kết quả niềng ổn định, lâu dài.
Nên làm gì ngay sau khi tháo niềng
Việc đầu tiên sau khi tháo mắc cài là làm sạch keo dán còn sót trên bề mặt răng. Bước này giúp loại bỏ cảm giác sần sùi, đồng thời tạo nền sạch để đánh bóng bề mặt răng. Với những trường hợp răng bị xỉn do vệ sinh chưa tốt trong thời gian đeo niềng, tôi thường đánh bóng nhẹ để làm sáng men răng một cách tự nhiên, không gây mòn.
Kế đến – hàm duy trì. Đây là “người hùng thầm lặng” sau niềng, giúp cố định răng ở vị trí mới trong thời gian xương ổ răng và mô nha chu đang thích nghi. Có 2 loại: hàm cố định (dán mặt trong răng) và hàm tháo lắp (đeo vào – tháo ra được). Tùy tình trạng từng người, bác sĩ sẽ chỉ định loại phù hợp. Như bạn sinh viên tôi kể lúc đầu – tôi cho bạn ấy dùng hàm trong suốt tháo lắp, đeo hằng ngày khoảng 20 giờ, chỉ tháo khi ăn và đánh răng.
Cách vệ sinh răng miệng sau niềng
Vệ sinh răng miệng sau niềng là mấu chốt giữ răng chắc khỏe và không bị tái lệch. Ngày tháo niềng xong, tôi hay nhắc bệnh nhân kỹ điều này: “Niềng xong không có nghĩa là răng sẽ tự đẹp mãi mãi. Mình phải giữ cho môi trường miệng luôn sạch, ổn định.”
Tôi thường khuyên các bạn:
- Dùng bàn chải mềm hoặc bàn chải điện để làm sạch nhẹ nhàng bề mặt răng, không làm mòn men.
- Kết hợp chỉ nha khoa (hoặc tăm nước nếu tiện) để làm sạch kẽ răng.
- Nước súc miệng nên chọn loại không cồn, không cay, tôi hay gợi ý những dòng như Ortho hoặc Curaprox – dễ chịu và phù hợp sau niềng.
- Với bạn nào dùng hàm duy trì tháo lắp: nhớ rửa nhẹ bằng bàn chải lông mềm và nước ấm sau mỗi lần tháo. Không ngâm nước nóng hay dùng kem đánh răng có hạt to (vì dễ làm trầy mặt khay).
Chế độ ăn uống & sinh hoạt
Đây là phần nhiều bạn xem nhẹ nhất, nhưng thật ra ảnh hưởng không nhỏ đến sự ổn định sau niềng.
Trong 2–3 tuần đầu sau tháo niềng, răng vẫn hơi yếu và nhạy cảm. Tôi hay dặn bệnh nhân nên ăn các món mềm – ấm – dễ nhai như súp, cháo, trứng, cá hấp, rau luộc. Tránh đồ cứng (kẹo, hạt khô, đá lạnh), đồ dai (kẹo kéo, mực khô), hoặc nóng/lạnh đột ngột.
Sinh hoạt cũng vậy. Không dùng răng cắn móng tay, mở bao bì, cắn đầu bút – những thói quen tưởng nhỏ mà ảnh hưởng lớn. Và đặc biệt, hạn chế thức khuya và căng thẳng kéo dài – vì stress làm nghiến răng vô thức, có thể khiến răng xô lệch nhẹ dù bạn đã đeo hàm duy trì.
Đeo hàm duy trì – phần không thể thiếu
Tôi hay nói vui với bệnh nhân: “Hàm duy trì không sexy như mắc cài – nhưng lại quyết định cuộc đời của nụ cười sau niềng.”
Thông thường, bạn sẽ cần:
- 6 tháng đầu: đeo 20–22 giờ/ngày.
- 6 tháng tiếp theo: đeo khi ngủ.
- Sau 1 năm: tùy theo tình trạng, có thể giảm dần xuống vài đêm/tuần.
Mỗi người sẽ có chỉ định khác nhau. Có bạn cần đeo 1–2 năm, có bạn phải duy trì đến 3–5 năm. Có bệnh nhân 30 tuổi tôi từng niềng xong vẫn chọn đeo hàm mỗi đêm – vì đơn giản, họ không muốn răng lệch trở lại sau bao công sức.
Nếu các bạn đang phân vân không biết niềng răng có xứng đáng không, tôi khuyên nên đọc thêm bài niềng răng giá bao nhiêu để hiểu rõ chi phí cụ thể, từ đó tính toán lâu dài – vì phần duy trì này cũng là một phần của tổng thể điều trị.
Dấu hiệu cần lưu ý & khi nào tái khám
Một vài dấu hiệu đáng chú ý sau tháo niềng:
- Ê buốt kéo dài hơn 1 tuần
- Nướu sưng, chảy máu khi đánh răng
- Hàm duy trì bị cong, nứt, không vừa nữa
- Răng có cảm giác “xê dịch nhẹ” – nhất là khi nhai hoặc khi ngủ dậy
Tôi thường hẹn tái khám sau 1 tuần, sau đó cách 1–2 tháng tùy tình trạng. Đừng đợi đến khi có vấn đề rồi mới tới – vì khi răng đã dịch chuyển, quay lại vị trí cũ sẽ rất khó.
Lời kết
Chăm sóc sau niềng không quá phức tạp, nhưng cần sự đều đặn và hiểu đúng. Tôi đã gặp không ít ca răng lệch nhẹ sau tháo niềng chỉ vì chủ quan, không đeo hàm duy trì hoặc vệ sinh không kỹ.
Nếu các bạn chuẩn bị tháo niềng – hoặc đang cân nhắc có nên niềng hay không – hãy nhớ rằng giai đoạn sau niềng cũng quan trọng không kém. Hãy coi răng như cây non vừa cắm xuống đất – cần chăm bón, cần giữ thẳng, cần kiên nhẫn để lớn lên đúng hướng.
